“Dit jaar moest het goed gaan, maar nee. In no time lag er weer één van onze koeien dood in de wei.”
Aan het woord is Sandra Woldring. Met haar man heeft zij een boerderij aan de Hoornsedijk. Overgenomen van Woldring senior, die er 75 jaar geleden begon met boeren op het Oosterland, de polder achter het Friescheveen. Op dat land had het echtpaar zo’n tweehonderd vleeskoeien. Had, want door verontreiniging met zware metalen lijkt er daar nu een eind te komen.
Woldring: “Het land is van ons en van natuurmonumenten en wordt ecologisch beheerd. Naast dat wij eigendommen het Oosterland hebben pachten wij gronden van o.a. natuurinstanties zoals Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten.
Deze gronden worden ecologisch beheerd. We kregen steeds meer te maken met zieke koeien. Het duurt dan lang voordat je er achter bent wat er aan de hand is, want je weet niet in welke richting je het moet zoeken. We zijn er al zo’n vijf jaar mee bezig.
Fabrieksgrond?
Er zijn bij alle koeien bloedmonsters genomen en op meerdere dode dieren is sectie verricht. Uit de laatste bloedmonsters kwamen grote tekorten naar voren (waaronder selenium). Er is celdegeneratie van alle witte bloedcellen. Uit de sectie kwam naar voren dat de lever vol zware metalen zat (waaronder zink en mangaan). Deze onderzoeken zijn gedaan door de GD (Gezondheidsdienst).
Ten slotte kwamen we er achter dat het om zware metalen gaat, zink, mangaan en selenium. Er werd vervolgens overeengekomen om de gronden waar de koeien op foerageren te laten onderzoeken door een gecertificeerd bedrijf. Dat deed er lang over. Reden? Ze hebben hun onderzoek driemaal herhaald, want ze geloofden hun resultaten niet. Nog nooit hadden ze zoveel zware metalen aangetroffen in een genomen monster.
De vraag van de GD kwam dan ook snel: ‘Staan deze dieren op oude fabrieksgronden’?
En daarachter aan komt voor ons het traject om de overheid er van te overtuigen dat er toch echt wat aan de hand is.”
Een schatting van de schade is nog niet gemaakt, maar wie zich een voorstelling maakt van een boerenbedrijf met tweehonderd koeien, kan zich voorstellen dat de schade in de miljoenen loopt
Natuurmonument
‘In het oude stroomgebied van de Drentse Aa ligt polder Oosterland,’ schrijft Natuurmonumenten op haar website. ‘De polder is aangewezen als waterbergingsgebied én vormt een belangrijke ecologische verbinding voor de natuur. Overzie de prachtige, open natuur vanaf de zandweg. Polder Oosterland is samen met polder Lappenvoort aangewezen als waterbergingsgebied. Planten als de waterviolier en dotterbloem en dieren als tureluur en waterspitsmuis profiteren hiervan.’ Ook de laatste kievitsbloemen van Nederland bloeien er
Dat klinkt allemaal romantisch, tot je hoort hoe de boerderij van familie Woldring er voor staat. Voor de familie is het een drama. Sandra: “Ten eerste willen we blijven boeren, en als dat hier niet kan, waar dan wel? En ten tweede: wie draait er op voor de schade? Wat ons betreft betaalt de vervuiler.”
Riooloverstort
Dat is mooi gezegd, maar wie is die vervuiler? Woldring senior meent de oorzaak wel te kennen. Een oude riooloverstort. “Als het hard had geregend kwam al het water uit Drenthe hier naartoe. Als de overstort dan in werking ging, stond er hier soms wel meer dan een meter drabbig zwart water op het land. Bij Oosterland botste het overstortwater vanuit de Eelder Schipsloot tegen het water van het Noord-Willemskanaal en kon dan geen andere kant op dan het Oosterland in te lopen. In dat water moeten zware metalen hebben gezeten, bijvoorbeeld van zinken dakgoten, maar misschien ook wel van industrie. Dat trok hier allemaal de bodem in.”
Ecologische hoofdstructuur naar Paterswoldsemeer
De familie Woldring waarschuwt de gemeente Haren voor mogelijke gevolgen voor het Paterswoldsemeer als de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) wordt aangelegd met een doorgang van het water uit Oosterland naar het Paterswoldsemeer, dwars op de Meerweg. Vandaar dat gemeenteraadsleden er een kijkje gingen nemen.
Wil Legemaat (D66): ‘De familie Woldring vervoerde het gezelschap op een platte wagen met strobalen door de prachtige polder, de buien trotserend. Het had iets van een leuk uitstapje, ware het niet dat de aanblik van de weinig florissant ogende veestapel een domper op de stemming zette. De vacht glanst niet, sommige koppels die op de zwaarst verontreinigde percelen hebben gegraasd zijn lichter van kleur geworden, de koeien zijn snel van slag, de ontlasting heeft niet de juiste consistentie.
Zeer frustrerend voor de eigenaren die er alles aan doen om de koeien in een goede conditie te houden. En verontrustend: hoe kan dit en, belangrijker, hoe kan dit worden opgelost? Is het de voormalige zuiveringsinstallatie aan de Eelder Schipsloot, komt het door de verbindingen die gemaakt zijn, door het op het land gebrachte slib? Voorlopig meer vragen dan antwoorden.’
Vervuiler betaalt?
Onduidelijk is op dit moment wie verantwoordelijk is voor de schade en de daar uitvloeiende kosten. Provincie? Waterschap? De gemeente Tynaarlo? Het waterschap, de Provincie en de gemeente Haren zijn nu ook bezig met het doen van onderzoek. Wethouder Mariska Sloot zegt er alles aan te doen om uit te zoeken wat er nu eigenlijk aan de hand is en wie daar voor verantwoordelijk is.
